به گزارش خبرگزاری مهر، نشست علمی «روزنامه آیندگان؛ بر مدار وابستگی یا نوآوری؟ تحلیلی بر پایه اسناد تاریخی» به مناسبت پنجاه و ششمین سالگرد تأسیس این روزنامه و بررسی رویکرد مؤسسان روزنامه آیندگان نسبت به رخدادهای دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی توسط پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
در این نشست علی‌اکبر علیمردانی پژوهشگر تاریخ معاصر و رییس پیشین مرکز بررسی اسناد تاریخی، قاسم تبریزی پژوهشگر مسائل تاریخ معاصر، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال، علی کالیراد رئیس پژوهشکده اسناد، غلامرضا امیرخانی و مجتبی صحراکارها مشاوران رئیس سازمان و جمعی از نویسندگان و پژوهشگرانِ تاریخ معاصر حضور داشتند. همچنین داود آقارفیعی عضو هیئت علمی پژوهشکده اسناد، دبیری این نشست را به عهده داشت.
مؤسس روزنامه آیندگان به دلیل اقدامات موضع‌گیری‌های خاص از مسیر ایران‌دوستی خارج شد
داود آقارفیعی عضو هیئت علمی پژوهشکده اسناد در ابتدای این نشست علمی با بیان این مطلب که روزنامه آیندگان، یکی از روزنامه‌های معروف در تاریخ مطبوعات کشور است؛ گفت: با بررسی رویکرد گردانندگانِ این روزنامه و کم و کیف انعکاس حوادث تاریخی، سیاسی و اجتماعی آن دوران، می‌توان چنین ارزیابی کرد که روزنامه آیندگان از جنبه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و فن روزنامه‌نگاری تأثیر بسیاری در تاریخ حیات روزنامه‌نگاری در ایران داشته است.
وی ادامه داد: برای تجزیه و تحلیل هر موضوعی در درجه نخست باید از منظر هستی‌شناسانه آن موضوع را بررسی کرد و در ادامه در چارچوب نظری موشکافانه و دقیق مسئله را مورد بررسی قرار داد تا دچار کلی‌گویی نشویم. درباره روزنامه آیندگان هم باید در درجه نخست چرایی تأسیس آن را باید در نظر گرفت.
آقارفیعی با بیان این مطلب که هر روزنامه‌ای مولود زمانه خویش است؛ افزود: روزنامه آیندگان در ۲۵ آذر سال ۱۳۴۶ تأسیس شد. این روزنامه در دوره‌ای کار خود را آغاز کرد که به دوران توسعه شهره بود. در دهه ۴۰ اصلاحات ارضی آغاز شده بود و روزنامه آیندگان مأموریت داشت تا در جهت آماده شدن عموم جامعه برای پذیرفتن الگوی توسعه تلاش کند.
این عضو هیات علمی پژوهشکده اسناد گفت: روزنامه آیندگان یک روزنامه نخبه‌گرا بود و نویسندگان زیادی را به مطبوعات ایران معرفی کرد و به نوعی یکی از نقاط عطف تاریخ روزنامه‌نگاری در ایران به شمار می‌رود. ولی داریوش همایون، مؤسس روزنامه آیندگان با توجه به اقدامات، حمایت‌ها و موضع‌گیری‌های خاص از برخی جریان‌ها از مسیر ایران‌دوستی خارج شد و بر سر دوراهی قرار گرفت.
یک روزنامه نگار در مسیر حرفه‌ای خود باید برای وحدت ملّی قلم بزند
قاسم تبریزی، پژوهشگر مسائل تاریخ معاصر در ابتدای صحبت‌های خود با تاکید بر این نکته که مطالبی که در نشست علمی روزنامه آیندگان و شخص داریوش همایون به عنوان مؤسسه این روزنامه بیان می‌کنم بر اساس اسنادِ تاریخی است؛ گفت: آنچه عموم مردم از اهالی قلم انتظار دارند، استقلال در نوشتار و تحلیل‌های درست از وقایع و بی‌نیاز بودن از وابستگی به بیگانگان است. یک روزنامه‌نگار در مسیر حرفه‌ای خود باید برای وحدت ملّی و اقتدار ایران، به دور از ابتذال و خلاف عرف جامعه قلم بزند و در جهت تعادل فرهنگ اجتماعی و سیاسی فعالیت کند و از آلودگی به سیاست و سیاست‌زدگی بپرهیزد.
وی ادامه داد: داریوش همایون از دوران نوجوانی وارد عرصه سیاست شد و در اوج ملّی شدن صنعت نفت، وارد حزب «سومکا» (سوسیالیست ملی کارگران ایران) به رهبری داوود منشی‌زاده شد. حزبی که به ایدئولوژی نازیسم نزدیک بود. همایون خیلی زود به معاونت منشی‌زاده در این حزب درآمد و فعالیت‌های ضد ایرانی در این حزب انجام داد. او بعد از کودتای ۱۳۳۲ به روزنامه اطلاعات رفت و در دوران ریاست جمهوری جان. اف. کندی، رئیس جمهور وقت آمریکا که در تلاش برای برکناری شاه بود، تلاش گسترده‌ای انجام داد تا افکار عمومی را برای برکناری شاه آماده کند. در آن زمان ۲۷ نفر از سوی سازمان سیا معروف به «هارواردی ها» وارد جبهه ملّی شده بودند و علیه شاه فعالیت می‌کردند که داریوش همایون جزو آنها بود و در باب استبداد شاه، سخنرانی هم کرد. موضع‌گیری‌های داریوش همایون نسبت به وقایع تاریخی ایران با روحیه ملی‌گرایی که از او یاد می‌کنند، متناقض است
این پژوهشگر مسایل تاریخ معاصر گفت: همایون در ادامه به عنوان مسئول امور خارجه مؤسسه انتشارات فرانکلین کار خود را آغاز کرد و در طول ۲ سال، ۲۱ سفر به کشورهای مختلف داشت و در این سفرها علاوه بر مسئولیتی که در فرانکلین به عهده داشت، اهداف دیگری را نیز پیگیری‌کرد. او همچنین جزو ۲۸ خبرنگاری بود که در کودتای «سوکارنا» که به عنوان خونین‌ترین کودتای قرن بیستم نام گرفت، حضور داشت. در جنگ ۶ روزه اعراب و رژیم صهیونیستی او علیه اعراب موضع‌گیری می‌کرد و همایون در سال ۱۳۴۵ به هویدا نخست وزیر وقت یک نامه مفصل می‌نویسد و از او می‌خواهد که روی موضوع پس‌گیری بحرین پافشاری نکند. درخواست اینچنینی از هویدا و موضع گیری های مختلفی که نسبت به وقایع تاریخی آن روزگار دارد با روحیه ملی گرایی که از او یاد می‌کنند در تناقص است.
تبریزی افزود: اما درباره روزنامه آیندگان باید بگویم که طبق اسنادِ موجود، این روزنامه در بدو امر به عنوان ارگان مؤسسه فرانکلین با مبلغ یک میلیون و نیم به مدیریت داریوش همایون تأسیس شد و در ادامه، مجموع امکانات فنی روزنامه به علاوه مبلغ دو میلیون تومان از سوی مئیر عزری، سفیر و اولین نماینده سیاسی رژیم صهیونیستی در ایران تأمین شد.
این مدرس و مورخ تاریخی گفت: هر آنچه درباره روزنامه آیندگان و گردانندگان آن بیان می‌شود بر اساس اسناد و اطلاعات جمع آوری شده توسط ساواک است. بر اساس همین مدارک، که داریوش همایون مدتی به عنوان مشاور وزارت اطلاعات فعالیت کرد و با تشکیل حزب رستاخیز وارد تشکیلات حزبی شد. ارزیابی مسیر زندگی او طبق این اسناد، هر اهل اندیشه و پژوهشگری را نسبت به همایون دچار شک و تردید می‌کند.
تفکر تنفر از یهود در آثار نوشتاری قرن نوزدهم تجلی داشت
در ادامه این نشست، علی‌اکبر علیمردانی پژوهشگر تاریخ معاصر و رئیس پیشین مرکز بررسی اسناد تاریخی با اشاره به این مطلب که رژیم صهیونیستی برای ادامه حیات خود نیاز به رسانه داشت؛ گفت: هر آنچه اینجا مطرح می‌شود به زبان اسناد است؛ اسنادی که در این زمینه جمع آوری، تحقیق و پژوهش کرده‌ام و در مجموعه کتب ۱۰ جلدی با عنوان «مطبوعات عصر پهلوی» منتشر شده است.
وی ادامه داد: جنبش صهیونیسم در قرن نوزدهم در جهان به تکاپو افتاد و می‌خواست در جهان به خصوص در اروپا، جایی برای خود باز کند. زیرا رویکرد تنفر از یهود در آثار و کتاب‌های آن زمان و آثاری مثل «تاجر ونیزی» تجلّی پیدا کرده بود. حال در این شرایط، یهودِ صهیونیست می‌خواست به خود رسمیت بخشد. به همین دلیل توجه ویژه‌ای به رسانه اعم از روزنامه، سینما و تلویزیون داشت تا هدف نهایی خود، یعنی تسلط تفکر صهیونیستی بر افکار جهانی و اصلاح آن را عملیاتی کنند.
علیمردانی گفت: طبق اسنادِ موجود، ۳۰ روز بعد از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، درست در اواخر فروردین ۱۳۰۰ تشکیلات صهیونیستی خواستار مجوز حضور در ایران شدند و پس از آن، نعیم کریمی، اولین روزنامه یهودی را برای فعالیت تشکیلات صهیونیسم در ایران راه اندازی می‌کند در این دوران مئیر عزری به عنوان سفیر رژیم صهیونیستی از هیچ تلاشی برای حضور و مهاجران یهود در ایران دریغ نکرد و در عین حال نفوذ فوق العاده ای هم در موقعیت‌های راهبردی و مهم حکومت پهلوی داشت. داریوش همایون، هم در مجله بامشاد و هم در روزنامه آیندگان با مشاوره او موضع‌گیری‌ها و مطالبی را به نفع رژیم صهیونیستی منتشر می‌کرد.
نفوذ رژیم صهیونیستی در مطبوعات ایران نیاز به پژوهش دانشگاهی دارد
پژوهشگر تاریخ معاصر و رئیس پیشین مرکز بررسی اسناد تاریخی گفت: به واقع نفوذ رژیم صهیونیستی در مطبوعات ایران نیاز به یک پژوهش دانشگاهی در مقطع دکتری روزنامه نگاری دارد که جا دارد اساتید دانشگاهی به این مهم توجه ویژه داشته باشند.
علیمردانی در پایان گفت: موضوع رسمیت بخشیدن به رژیم صهیونیستی در مطبوعات قبل از انقلاب و تلاش برای تحقق آن به ویژه در روزنامه آیندگان مشهود است. متأسفانه در آن دوران افراد آزاده، مستقل و آزاداندیش از مطبوعاتِ عصر پهلوی به حاشیه رانده شده بودند و قلم‌فروشانی آمدند که قلم خود را به جاهلیت و استبداد فروختند.
در پایان این نشست، حاضران به پرسش و پاسخ درباره موضع‌گیری‌های داریوش همایون موسسِ روزنامه آیندگان نسبت به مسئله بحرین، جانبداری او از رژیم صهیونیستی به اشکال مختلف و سرگذشت او پس از انقلاب پرداختند.
نظر شما